Khấu hao là hình thức phân bổ có hệ thống chi phí mua sắm tài sản cố định vào giá thành sản phẩm theo từng thời kỳ nhằm mục đích báo cáo tài chính hoặc mục đích tính thuế hoặc nhằm cả hai. Khấu hao được xem như là khoản chi phí được khấu trừ khỏi thu nhập công ty để xác định thu nhập chịu thuế, do đó, nó được xem là một yếu tố giúp công ty tiết kiệm thuế. Có nhiều cách tính khấu hao khác nhau dẫn đến kết quả thu nhập chịu thuế cũng khác nhau.
1. Khấu hao theo đường thẳng (straight-line depreciation)
Khấu hao theo đường thẳng là phương pháp khấu hao bằng cách phân bổ chi phí mua sắm theo thời gian sử dụng tài sản cố định. Chi phí khấu hao được xác định bằng cách chia giá trị sổ sách tài sản cố định cho thời gian sử dụng tài sản cố định.
Cách khấu hao này tạo ra chi phí khấu hao cố định và bình quân theo thời gian.
Ví dụ một tài sản cố định được mua sắm với chi phí là $10.000 và có tuổi thọ bình quân là 5 năm, khấu hao hàng năm sẽ là $10.000/5 = $2.000.
2. Khấu hao nhanh (Accelerated depreciation)
Phương pháp khấu hao theo đường thẳng nêu trên có ưu điểm là đơn giản trong tính toán khấu hao nhưng nhược điểm của nó là chậm khôi phục lại chi phí để có thể mua sắm thay thế tài sản cố định, không tiết kiệm thuế và không chính xác vì tài sản cố định hao mòn khác nhau qua các năm. Để có thể gia tăng khấu hao nhằm sớm khôi phục và mua sắm lại tài sản cố định công ty thích sử dụng phương pháp khấu hao nhanh.
Luật Thuế Cải Cách (Mỹ) năm 1986 cho phép công ty áp dụng hệ thống khấu hao nhanh (Accelerated Cost Recovery System – ACRS) cho mục đích tính thuế. Đến năm 1987 hệ thống khấu hao này được bổ sung sửa đổi nên có tên mới là MACRS (Modified Accelerated Cost Recovery System).
Thực chất MACRS là phương pháp khấu hao theo số dư giảm dần (Declining- balance depreciation). Phương pháp này khấu hao nhanh vào năm đầu, sau đó chi phí khấu hao giảm dần cho những năm kế tiếp. Theo phương pháp này công thức tính khấu hao như sau:
D = m(1/n)NBV
Trong đó:
- D là chi phí khấu hao, n là tuổi thọ được sử dụng để tính khấu hao tài sản,
- NBV là giá trị tài sản chưa được khấu hao, và m là hệ số khấu hao.
Với các tài sản được xếp vào loại tuổi thọ 3, 5, 7 hoặc 10 năm, hệ số khấu hao m
qui định bằng 2, do đó, gọi là double-declining-balance depreciation hay còn gọi là
200%-declining-balance depreciation.
Do phương pháp khấu hao này vẫn chưa khấu hao hết giá trị tài sản cố định nên phần giá trị chưa khấu hao sau đó sẽ được chuyển sang áp dụng phương pháp khấu hao theo đường thẳng để khấu hao cho hết phần giá trị tài sản
chưa khấu hao.
>> Có thể bạn quan tâm: 6 cách để có thêm khách hàng mới tiềm năng.
Đối với tài sản được xếp vào loại tuổi thọ 15 hoặc 20 năm thì hệ số khấu hao áp dụng là 1,5 hay 150%, sau đó chuyển sang khấu hao theo đường thẳng vào thời điểm thích hợp.
Ngoài ra, luật khấu hao phân nửa còn được áp dụng vào năm mà tài sản được mua sắm. Rõ ràng hệ thống khấu hao này có ưu điểm là khấu hao nhanh nhằm giúp doanh nghiệp sớm đổi mới tài sản cố định tránh được hao mòn vô hình nhưng nhược điểm của nó là cách tính khấu hao rất phức tạp. Sau đây sẽ lấy ví dụ minh họa cách tính theo phương khấu hao này.
Một tài sản có giá trị $10.000 tuổi thọ 5 năm được mua sắm vào tháng 2 áp dụng phương pháp khấu hao giảm dần theo số dư có hệ số khấu hao là 200% và luật khấu hao phân nửa áp dụng vào năm mua sắm tài sản cố định và năm cuối cùng tính khấu hao, ngoài ra từ năm thứ tư trở đi chuyển sang khấu theo đường thẳng (lưu ý lúc này tuổi thọ tài sản chỉ còn phân nửa), khấu hao qua các năm được xác định như sau:
Năm | Cách tính khấu hao: m(1/n) NBV | Chi phí khấu hao | NBV |
---|---|---|---|
0 | – | – | $10.000 |
1 | (1/5)10000]0.5 = 2000 | 2000 | 10000 – 2000 = 8000 |
2 | 2(1/5)8000 = 3200 | 3200 | 8000 – 3200 = 4800 |
3 | 2(1/5)4800 = 1920 | 1920 | 4800 – 1920 = 2880 |
4 | 2880/2.5 = 1152 | 1152 | 2880 – 1152 =1728 |
5 | 2880/2.5 = 1152 | 1152 | 1728 – 1152 =576 |
6 | 0.5(2880/2.5) = 576 | 576 | 576 – 576 = 0 |
Qua cách tính khấu hao trên đây chúng ta thấy rằng việc tính khấu hao theo MACRS khá phức tạp. Để tránh những khó khăn trong tính toán, Bộ tài chính đưa ra bảng tỷ lệ khấu hao dùng để tính khấu hao cho mục đích tính thuế như trình bày ở bảng.