Kiểm toán là quá trình thu thập và đánh giá các bằng chứng về một thông tin nhằm xác định và báo cáo về sự phù hợp của thông tin này với các tiêu chuẩn được thiết lập. Bài viết giải đáp các khái niệm và quy định về kiểm toán báo cáo tài chính.
1. Vai trò của kiểm toán báo cáo tài chính
Kiểm toán báo cáo tài chính không chỉ có vai trò quan trọng đối với doanh nghiệp mà còn phát huy “giá trị” của mình đối với nhiều đối tượng khác như nhà đầu tư, các cổ đông, cơ quan thuế và bản thân người quản lý.
Cụ thể:
– Đối với chủ doanh nghiệp: Đưa ra được định hướng để khắc phục tồn tại, nâng cao hiệu quả kinh doanh trong những kỳ báo cáo tiếp đó.
– Đối với ngân hàng, cổ đông: Giúp nhà đầu tư, cổ đông có một cái nhìn tổng quát về:
- Tình hình kinh doanh của tổ chức, doanh nghiệp
- Nhìn nhận lại xem số vốn đầu tư có được sử dụng có hiệu quả hay không?
- Tình hình tài chính của doanh nghiệp ra sao? Khả năng hoàn trả/ sinh lời như thế nào?
– Đối với cơ quan thuế: Vai trò của hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính đối với cơ quan thuế đó là giúp đơn vị này có thể tính và thu thuế một cách chính xác, đầy đủ.
– Đối với doanh nghiệp được kiểm toán: đánh giá xem báo cáo tài chính đã thực sự phù hợp với các nguyên tắc, chuẩn mực kế toán hiện hành hay chưa.
Tựu trung lại, kiểm toán báo cáo tài chính giúp gia tăng độ tin cậy của người đọc đối với báo cáo tài chính. Đồng thời, nêu ra những tồn đọng của doanh nghiệp để nhà quản lý có được định hướng cụ thể hơn khi khắc phục vấn đề đó; giúp nâng cao chất lượng nhân sự kế toán cũng như thông tin tài chính được kiểm toán của doanh nghiệp.
>> Có thể bạn quan tâm: Cách tạo nội dung lan truyền hiệu quả.
2. Kiểm toán báo cáo tài chính là gì?
Kiểm toán báo cáo tài chính là công việc được thực hiện bởi các kiểm toán viên cùng trợ lý kiểm toán tiến hành thu thập các thông tin, bằng chứng kiểm toán để đánh giá về báo cáo tài chính được kiểm toán nhằm mục đích đưa ra các ý kiến về mức độ trung thực, hợp lý của Báo cáo tài chính doanh nghiệp được kiểm toán so với các chuẩn mực đang được áp dụng.
Báo cáo tài chính doanh nghiệp là các thông tin kinh tế, tài chính được kế toán viên trình bày dưới dạng các bảng biểu, cung cấp thông tin về tình hình tài chính, tình hình kinh doanh, các luồng tiền doanh nghiệp đáp ứng các yêu cầu cho những người sử dụng chúng trong việc đưa ra quyết định về kinh tế.
Mục đích của báo cáo tài chính là cung cấp các thông tin về tình hình tài chính, tình hình kinh doanh và các luồng tiền của một doanh nghiệp, đáp ứng nhu cầu hữu ích cho số đông những người sử dụng trong việc đưa ra các quyết định kinh tế.
Để đạt mục đích này báo cáo tài chính phải cung cấp những thông tin của một doanh nghiệp về: Tài sản, Nợ phải trả, Vốn chủ sở hữu, Doanh thu, thu nhập khác, chi phí, lãi và lỗ, các luồng tiền doanh nghiệp.
Những thông tin được doanh nghiệp cung cấp trong Báo cáo tài chính bao gồm:
- Tài sản
- Nợ phải trả
- Vốn chủ sở hữu
- Doanh thu, thu nhập khác, chi phí sản xuất kinh doanh và chi phí khác
- Lãi, lỗ và phân chia kết quả kinh doanh
- Các luồng tiền
Ngoài các thông tin này, doanh nghiệp còn phải cung cấp các thông tin khác trong “Bản thuyết minh Báo cáo tài chính” nhằm giải trình thêm về các chỉ tiêu đã phản ánh trên các Báo cáo tài chính tổng hợp và các chính sách kế toán đã áp dụng để ghi nhận các nghiệp.
>> Tham khảo: Phương pháp bán hàng tốt nhất & Hệ thống bán hàng lấy khách hàng làm trung tâm.
3. Quy trình kiểm toán báo cáo tài chính
3.1. Lập kế hoạch kiểm toán
Kiểm toán viên phải lập kế hoạch kiểm toán trong đó mô tả phạm vi dự kiến và cách thức tiến hành công việc kiểm toán. Kế hoạch kiểm toán phải đầy đủ, chi tiết để làm cơ sở cho chương trình kiểm toán.
Trong bước công việc này, bắt đầu từ thư mời kiểm toán, kiểm toán viên sẽ tìm hiểu khách hàng với mục đích hình thành hợp đồng hoặc đưa ra được kế hoạch chung. Kiểm toán viên cần thu thập các thông tin cụ thể về khách hàng, tìm hiểu đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ…
Bên cạnh đó, trong khi lập kế hoạch, công ty kiểm toán cũng phải có sự chuẩn bị về phương tiện và nhân viên cho việc triển khai thực hiện chương trình đã xây dựng.
Ngoài ra, KTV phải xác định và đánh giá rủi ro có sai sót trọng yếu do gian lận hoặc nhầm lẫn ở cấp độ báo cáo tài chính và cấp độ cơ sở dẫn liệu. Thông qua hiểu biết về đơn vị được kiểm toán và môi trường của đơn vị. Trong đó có kiểm soát nội bộ, từ đó cung cấp cơ sở cho việc thiết kế và thực hiện các biện pháp xử lý đối với rủi ro có sai sót trọng yếu đã được đánh giá.
Các chuẩn mực kiểm toán liên quan:
- Hợp đồng kiểm toán (CM 210);
- Xác định và đánh giá rủi ro có sai sót trọng yếu thông qua hiểu biết về đơn vị được kiểm toán và môi trường của đơn vị (CM 315);
- Mức trọng yếu trong lập kế hoạch và thực hiện kiểm toán (CM 320);
- Biện pháp xử lý của KTV đối với rủi ro đánh giá (CM 330);
- Lập kế hoạch kiểm toán (CM 300);
- Các yếu tố cần xem xét khi kiểm toán đơn vị có sử dụng dịch vụ bên ngoài (CM 402).
3.2. Thực hiện kiểm toán
Các kiểm toán viên sẽ sử dụng các phương pháp kỹ thuật thích ứng với từng đối tượng cụ thể để thu thập bằng chứng kiểm toán.
Thực chất của quá trình này là việc triển khai một cách chủ động và tích cực các kế hoạch, chương trình kiểm toán nhằm đưa ra ý kiến xác thực về tính trung thực và hợp lý của các thông tin trên Báo cáo tài chính dựa vào các bằng chứng kiểm toán đầy đủ, có giá trị.
Đây là giai đoạn các kiểm toán viên thực hiện các thủ tục kiểm toán được hình thành từ các loại trắc nghiệm, là thủ tục kiểm soát, thủ tục phân tích và thủ tục kiểm tra chi tiết.
Thủ tục kiểm toán được hình thành rất đa dạng và căn cứ vào kết quả đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng, từ đó đi đến quyết định sử dụng các thủ tục khác nhau.
Các chuẩn mực kiểm toán liên quan:
- Thực hiện kiểm toán các khoản mục chủ yếu của BCTC;
- Đánh giá các sai sót phát hiện trong quá trình kiểm toán (CM 450).
>> Tham khảo: Quản trị tài chính doanh nghiệp là gì?
3.3 Tổng hợp, kết luận và hình thành ý kiến kiểm toán
Là lúc kiểm toán viên đưa ra kết luận kiểm toán. Các kết luận này nằm trong báo cáo hoặc biên bản kiểm toán.
Để đưa ra được những ý kiến chính xác, kiểm toán viên phải tiến hành các công việc cụ thể như:
- Xem xét các khoản nợ ngoài dự kiến,
- Xem xét các sự kiện xảy ra sau ngày kết thúc niên độ,
- Xem xét tính liên tục trong hoạt động của đơn vị,
- Thu thập thư giải trình của Ban Giám đốc…
Cuối cùng, kiểm toán viên tổng hợp kết quả, lập nên Báo cáo kiểm toán đồng thời có trách nhiệm giải quyết các sự kiện phát sinh sau khi lập Báo cáo kiểm toán.
Tùy theo kết quả, các kiểm toán viên có thể đưa ra ý kiến: Ý kiến chấp nhận toàn phần và Ý kiến không phải là ý kiến chấp nhận toàn phần.
